Κετογονική δίαιτα: η επανάσταση στη δίαιτα ή ένα ακόμα διατροφικό trend;

Γράφει η Ιωάννα Παπαδοπούλου, Διαιτολόγος – Διατροφολόγος, MSc

Άλλοι την εκθειάζουν, άλλοι τη δαιμονοποιούν… Το μόνο σίγουρο είναι πως τα τελευταία χρόνια έχει γίνει πολύς λόγος σχετικά με την κετογονική δίαιτα (γνωστή και ως keto diet), που δε θα μπορούσε, φυσικά, να ξεφύγει από το στόχαστρο της επιστημονικής κοινότητας.

Στο άρθρο που ακολουθεί, λοιπόν, θα δούμε αναλυτικά:

þΤι είναι η κετογονική δίαιτα και πώς λειτουργεί;
þΠοια τρόφιμα “επιτρέπονται” και ποια όχι;
þΠοια είναι τα πιθανά οφέλη της για τον οργανισμό μας;
þΠοιους κινδύνους μπορεί να κρύβει;
þΑξίζει τελικά να την υιοθετήσουμε;

Τι ονομάζουμε “κετογονική δίαιτα”;
Όταν μιλάμε για κετογονική δίαιτα, πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας τα 3 βασικά χαρακτηριστικά της:

•πολύ χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων (20-50 γραμμάρια/ημέρα για ένα διαιτολόγιο 2000Kcal)

•μέτρια πρόσληψη πρωτεΐνης

•η πλειοψηφία των θερμίδων προέρχεται από λιπαρά

Ο συγκεκριμένος τύπος δίαιτας πρωτοσχεδιάστηκε τη δεκαετία του ’20 με στόχο να συμβάλλει στην αντιμετώπιση των κρίσεων σε επιληπτικούς ασθενείς. Αρκετά χρόνια μετά, ξεκίνησε να χρησιμοποιείται και ως δίαιτα απώλειας σωματικού βάρους.

Η φιλοσοφία της συγκεκριμένης δίαιτας στηρίζεται στο γεγονός ότι περιορίζοντας σε μεγάλο βαθμό τους διαιτητικούς υδατάνθρακες, το σώμα μας, αρχικά, χρησιμοποιεί τις αποθήκες υδατανθράκων (γλυκογόνο) ώστε να διατηρήσει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα σταθερά και έπειτα, πολύ σύντομα, ενεργοποιεί και τις αποθήκες λίπους (λιπόλυση), επιτυγχάνοντας γρήγορη απώλεια βάρους. Επομένως, το σώμα μας αρχίζει να χρησιμοποιεί ως κύριό του καύσιμο όχι πια τη γλυκόζη, αλλά τα προϊόντα μεταβολισμού του λίπους που ονομάζονται κετόνες. Έτσι, περνάει, όπως λέγεται, στη φάση της κέτωσης.

Ποια τρόφιμα περιλαμβάνει η κετογονική δίαιτα;
Για να αποκτήσετε μια πιο ξεκάθαρη εικόνα για τα τρόφιμα στα οποία βασίζεται η κετογονική δίαιτα αλλά και όσα πρέπει να αποφεύγονται, αρκεί να συμβουλευτείτε τον παρακάτω πίνακα:

Τα συν…
þΑπώλεια βάρους: Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, η κετογονική δίαιτα αποτελεί μια αποτελεσματική μέθοδο για ταχεία απώλεια βάρους. Μάλιστα, ορισμένες μελέτες υποστηρίζουν ότι οδηγεί βραχυπρόθεσμα σε μεγαλύτερη απώλεια βάρους σε σύγκριση με δίαιτες χαμηλής περιεκτικότητας σε λίπος. Παρόλα αυτά, φαίνεται πως μακροχρόνια (π.χ. σε διάστημα ενός χρόνου) η απώλεια βάρους που προκαλεί είναι παρόμοια με αυτή που προκύπτει με άλλες διαιτητικές προσεγγίσεις.
þΚορεσμός: Ένα θετικό στοιχείο της κετογονικής δίαιτας είναι πως, επειδή βασίζεται στα λιπαρά και εν μέρει στην πρωτεΐνη-συστατικά που προκαλούν μεγαλύτερο κορεσμό- το αίσθημα της πείνας είναι μειωμένο, γεγονός που μπορεί να συμβάλλει στην πιο εύκολη απώλεια βάρους.
þΠιθανά οφέλη υγείας: Εκτός από την επιληψία που προαναφέρθηκε, στη βιβλιογραφία υπάρχουν μελέτες που έχουν συνδέσει την κετογονική δίαιτα με την προστασία ενάντια σε αρκετά νοσήματα. Για παράδειγμα, ο συγκεκριμένος τύπος δίαιτας φαίνεται να συμβάλλει στον καλύτερο έλεγχο του σακχάρου και της ινσουλίνης, επομένως μπορεί να αποδειχθεί ωφέλιμος για τα άτομα με προδιαβήτη ή διαβήτη τύπου 2. Επιπλέον, είναι πιθανόν να βοηθάει στη μείωση τω συμπτωμάτων σε νευροεκφυλιστικές ασθένειες όπως η νόσος Parkinson και η νόσος Alzheimer.

Τα πλην…
Τα πιθανά ρίσκα που παίρνει κάποιος που αποφασίζει να υιοθετήσει το συγκεκριμένο πρότυπο διατροφής είναι πολλά και ποικίλουν ανάλογα με τα τρόφιμα που θα επιλέξει να καταναλώσει:
ýΟ οργανισμός μας δεν μπορεί να συνηθίσει εύκολα την απότομη αλλαγή στην πρόσληψη θρεπτικών συστατικών-ιδιαίτερα την πολύ χαμηλή πρόσληψη υδατανθράκων. Έτσι, τις πρώτες ημέρες/εβδομάδες της δίαιτας, το άτομο μπορεί να εκδηλώσει συμπτώματα- γνωστά και ως keto-flu- όπως κόπωση, πνευματική σύγχυση, μυϊκές κράμπες, διάρροια ή ναυτία. Επιπλέον, λόγω της πτώσης του σακχάρου του αίματος σε χαμηλά επίπεδα, το άτομο μπορεί να έχει κακή διάθεση, να νιώθει πως ξεμένει από ενέργεια και να έχει έντονο αίσθημα πείνας ή λιγούρας.
ýΜια από τις πιο κλασικές παρενέργειες που εμφανίζονται στους ακόλουθους της κετογονικής δίαιτας είναι η κακοσμία του στόματος. Αυτή οφείλεται στην ακετόνη (μία από τις κετόνες-παράγωγα του μεταβολισμού των λιπαρών), που προκαλεί δυσάρεστη οσμή στην αναπνοή.
ýΕπιπλέον, η υψηλή κατανάλωση λιπαρών είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει σε υπερκατανάλωση κορεσμένων («κακών») λιπαρών, που είναι γνωστοί εχθροί της υγείας της καρδιάς.
ýΗ πολύ χαμηλή πρόσληψη λαχανικών, φρούτων, προϊόντων ολικής άλεσης και οσπρίων μπορεί να μεταφραστεί σε ανεπαρκή πρόσληψη φυτικών ινών, που είναι απαραίτητες για την υγεία και την ομαλή κινητικότητα του εντέρου. Έτσι, η δυσκοιλιότητα αποτελεί ένα συχνό σύμπτωμα.
ýΕκτός, όμως από τις φυτικές ίνες, ο περιορισμός/αποκλεισμός όλων των παραπάνω ομάδων τροφίμων από τη διατροφή είναι πολύ πιθανό να οδηγήσει και σε ανεπάρκειες βιταμινών και άλλων θρεπτικών ουσιών που είναι απαραίτητες για τη διατήρηση της υγείας μας.
ýΣε ορισμένες περιπτώσεις, η κετογονική δίαιτα, λόγω της έμφασης που δίνεται στα τρόφιμα ζωικής προέλευσης, εκτός από υψηλή πρόσληψη λιπαρών, καταλήγει να περιλαμβάνει και υψηλή κατανάλωσης πρωτεΐνης, η οποία μακροχρόνια μπορεί αν επιβαρύνει την υγεία των νεφρών.

Κρατήστε αυτό!
Η κετογονική δίαιτα, λόγω των πολλών περιορισμών που επιβάλλει στους ακολούθους της, αποτελεί μια δίαιτα με χαμηλό βαθμό συμμόρφωσης. Λαμβάνοντας υπόψη αυτό το γεγονός αλλά και όλους τους παραπάνω πιθανούς κινδύνους που αναφέρθηκαν, στην επιστημονική κοινότητα έχουν δημιουργηθεί εύλογοι ενδοιασμοί ως προς τη σύσταση –και πόσο μάλλον τη μακροχρόνια σύσταση- μιας τέτοιου τύπου δίαιτας. Παρόλα αυτά, θα μπορούσε ίσως να χρησιμοποιηθεί αποτελεσματικά σε ορισμένες περιπτώσεις για γρήγορη απώλεια βάρους σε μικρό χρονικό διάστημα-πάντα με την καθοδήγηση διαιτολόγου ή/και γιατρού σε περίπτωση που μιλάμε για κλινικό ασθενή.