Αθλητικά ποτά: Επιτρέπεται η κατανάλωσή τους από παιδιά;

Απεναντίας, ο όρος «ενεργειακό ποτό» αναφέρεται σε ένα πολύ διαφορετικό τύπο ροφήματος, που περιέχει και μη θρεπτικές ουσίες, που δρουν ως διεγερτικά, όπως η καφεΐνη, το γκουαρανά, η ταυρίνη, το ginseng, η L-καρνιτίνη, η κρεατίνη και άλλες, με υποτιθέμενη εργογόνα δράση, δηλαδή δράση που αυξάνει την αθλητική απόδοση. Συχνά, δημιουργείται σύγχυση ανάμεσα στα δύο ροφήματα, καθώς τα αθλητικά ποτά δίνουν ενέργεια, αλλά αυτή αναφέρεται στις θερμίδες.

Εύλογα, λοιπόν, γεννάται το ερώτημα: «είναι κατάλληλα αυτά τα ροφήματα για τα παιδιά και τους εφήβους;».

Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (American Academy of Pediatrics, AAP), τα αθλητικά ποτά κρίνονται απαραίτητα μόνο σε παιδιά και εφήβους, που επιδίδονται σε παρατεταμένη και έντονη άσκηση (διάρκειας μεγαλύτερης από 1 ώρα) και ειδικά όταν ασκούνται σε πολύ ζεστό ή υγρό περιβάλλον. Υπογραμμίζει, επίσης, ότι τα αθλητικά ποτά δεν πρέπει να καταναλώνονται κατά τη διάρκεια των γευμάτων ή ως σνακ ή ως υποκατάστατο του νερού, καθώς η υπερβολική κατανάλωση τους μπορεί να συμβάλλει στην αύξηση του σωματικού βάρους και στη φθορά των δοντιών τους (εξαιτίας της ζάχαρης που περιέχουν). Προτείνει ως κύρια πηγή ενυδάτωσης για τα παιδιά και τους εφήβους, το νερό και όχι τα αθλητικά ποτά.

Όσον αφορά στα ενεργειακά ποτά, η AAP τονίζει ότι η κατανάλωσή τους από παιδιά και εφήβους εγκυμονεί κινδύνους για την υγεία τους, λόγω των διεγερτικών, που περιέχουν και ως εκ τούτου, δεν επιτρέπει την κατανάλωση τους. Το κύριο διεγερτικό των ενεργειακών ποτών είναι η καφεΐνη, σε ποσότητα που μπορεί να υπερβαίνει τα 500 mg ανά συσκευασία (περίπου όση περιέχεται σε 14 δοχεία καφεϊνούχων αναψυκτικών). Η ποσότητα αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε τοξικότητα, λόγω καφεΐνης.

Επιστρέφοντας, στα αθλητικά ποτά, ας εξετάσουμε την αξία των βασικών συστατικών τους:

Το κύριο συστατικό των αθλητικών ποτών. Η άσκηση, τόσο στους ενήλικες όσο και στα παιδιά αυξάνει την ανάγκη για πρόσληψη υγρών, εξαιτίας της αυξημένης απώλειας (κυρίως μέσω του ιδρώτα). Το πόσο πρέπει να αυξηθεί η πρόσληψη, εξαρτάται από τις περιβαλλοντικές συνθήκες (ζέστη, υγρασία, έκθεση στον ήλιο), το συνολικό χρόνο και την ένταση της άσκησης, τον εγκλιματισμό θερμότητας και την ατομική παραγωγή ιδρώτα. Σύμφωνα με το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο Ενυδάτωσης, μία ήπια αφυδάτωση (απώλεια ίση ή μεγαλύτερη του 1-2% του σωματικού βάρους) μπορεί να μειώσει τη αθλητική απόδοση. Μία σοβαρή αφυδάτωση μπορεί να διαταράξει την ισορροπία των ηλεκτρολυτών στον οργανισμό, κατάσταση απειλητική για τη ζωή. Σύμφωνα με την AAP, το νερό θα πρέπει να είναι για τα παιδιά η πρώτη επιλογή για την ενυδάτωση πριν, κατά τη διάρκεια και μετά τη λήξη της άσκησης. Ωστόσο, όταν η άσκηση είναι παρατεταμένη, το νερό από μόνο του δεν καλύπτει την προκύπτουσα ανάγκη των μικρών αθλητών για ενέργεια.

Η πιο σημαντική πηγή ενέργειας για ένα σωματικά δραστήριο παιδί ή έφηβο. Η γλυκόζη του αίματος και η γλυκόζη που αποθηκεύεται στο συκώτι και τους μύες (με τη μορφή του γλυκογόνου) αποτελεί την πιο άμεση πηγή ενέργειας του οργανισμού, κατά τη διάρκεια της άσκησης. Όταν, όμως, τα παιδιά επιδίδονται σε μία παρατεταμένη και έντονη άσκηση, τα αποθέματα γλυκόζης εξαντλούνται, με αποτέλεσμα να εμφανίζεται κόπωση και γενικότερα μείωση της αθλητικής απόδοσης. Ως εκ τούτου, προκύπτει η ανάγκη να αναπληρωθούν εξωγενώς, καταναλώνοντας την πιο άμεσα απορροφήσιμη πηγή ενέργειας για τον οργανισμό, που δεν είναι άλλη από τους υδατάνθρακες (γλυκόζη, φρουκτόζη, κ.ά.).

Σημαντικοί για τη ρύθμιση της ισορροπίας των υγρών στον οργανισμό. Όταν η άσκηση είναι παρατεταμένη και ειδικά όταν γίνεται σε ένα θερμό ή υγρό περιβάλλον, αυξάνεται ο όγκος του ιδρώτα που χάνεται και μαζί του συμπαρασύρονται και οι πολύτιμοι ηλεκτρολύτες (νάτριο, κάλιο, κ.ά.). Σε αυτή την περίπτωση, αναδεικνύεται η ανάγκη αναπλήρωσής τους. Όταν, όμως,οι μικροί αθλητές επιδίδονται σε μία σύντομη προπόνηση ή αγώνα, δε χρειάζεται να καταναλώσουν κάτι περισσότερο από απλό νερό. Προσοχή απαιτείται σε παιδιά που περιορίζουν στη διατροφή τους το αλάτι ή που πίνουν υπερβολικές ποσότητες νερού, διότι μπορεί να εμφανίσουν σοβαρές ηλεκτρολυτικές διαταραχές (υπονατριαιμία), δυνητικά απειλητικές για τη ζωή τους.

Συμπερασματικά, λοιπόν, όταν η άσκηση διαρκεί περισσότερο από 1 ώρα, τα αθλητικά ποτά αποτελούν καλύτερη επιλογή από το απλό νερό για τα παιδιά και τους εφήβους. Βασικό τους πλεονέκτημα είναι ότι μειώνουν το αίσθημα της κούρασης, καθώς παρέχουν στον οργανισμό, εκτός από υγρά, ηλεκτρολύτες και ενέργεια. Οπότε, σε περίπτωση παρατεταμένων προπονήσεων, σε επαναλαμβανόμενους αγώνες (όπως ένα τουρνουά, στο οποίο το παιδί μπορεί να εκτίθεται παρατεταμένα σε θερμό και υγρό περιβάλλον), συχνά χωρίς επαρκή χρόνο αποκατάστασης μεταξύ των αγώνων, μη διστάσετε να δώσετε στο παιδί σας ένα αθλητικό ποτό! Απεναντίας, κρίνεται απαραίτητο!

Πηγές:
American Academy of Pediatrics,2011. Clinical Report–Sports Drinks and Energy Drinks for Children and Adolescents: Are They Appropriate?
LaBotz M. Sports nutrition. In: Harris SS, Anderson SJ, eds. Care of the Young Athlete. 2nd ed. Elk Grove Village, IL: American Academy of Pediatrics; 2009:71– 80
Institute of Medicine. Nutrition Standards for Foods in Schools: Leading the Way Toward Healthier Youth. Washington, DC: National Academies Press; 2007
American Academy of Pediatrics, Committee on Sports Medicine and Fitness. Climatic heat stress and the exercising child and adolescent. Pediatrics. 2000;106(1 pt 1):158 –159