Μουρουνέλαιο: Πόσα γνωρίζουμε γι’ αυτό;

Θυμάστε όταν ήσασταν παιδιά που κλείνατε τη μύτη σας για να καταπιείτε μια κουταλιά της σούπας από ένα λάδι το οποίο όπως έλεγε η μαμά ή η γιαγιά «θα σε βοηθήσει να χτίσεις γερά κόκκαλα»; Αυτό που οι παλιοί έχουν στο μυαλό τους ως το λάδι της υγιούς ανάπτυξης είναι το μουρουνέλαιο…Από πού πήρε όμως αυτό το περίεργο και συνάμα αστείο όνομα;

Το μουρουνέλαιο είναι το έλαιο που προέρχεται από το συκώτι της μουρούνας και γενικότερα λευκών ψαριών ή άλλων συγγενών ψαριών όπως του μπακαλιάρου, του γάδου και του ιππόγλωσσου.

Αυτό που ξεχωρίζει το μουρουνέλαιο από τα ιχθυέλαια γενικότερα είναι ότι τα τελευταία προέρχονται από τη σάρκα λιπαρών ψαριών όπως ο σολομός.

Η αλήθεια είναι ότι το μουρουνέλαιο είναι μία από τις καλύτερες πηγές ω-3 λιπαρών οξέων (EPA και DHA) και περιέχει μεγάλα ποσά βιταμίνης Α και D, μεγαλύτερα από αυτά των ιχθυελαίων. Γι’ αυτό μάλιστα και η ιατρική χρήση του μουρουνέλαιου πηγαίνει πίσω στους αιώνες!

Η πρώτη τεκμηριωμένη ιατρική χρήση του ελαίου αυτού ήταν το 1789, όταν ο Δρ Darbey στην Αγγλία χρησιμοποίησε το μουρουνέλαιο για τη θεραπεία των ρευματισμών. Μόνο λίγες δεκαετίες αργότερα, το 1824, το μουρουνέλαιο χρησιμοποιήθηκε για τη θεραπευτική αντιμετώπιση της ραχίτιδας. Κατά τη δεκαετία του 1930 οι θεραπευτικές ιδιότητες του μουρουνέλαιου ήταν καλά εδραιωμένες και συχνά συστηνόταν σε παιδιά για την πρόληψη της ραχίτιδας και άλλων καταστάσεων που προκαλούνται από την έλλειψη της βιταμίνης D.

Ας δούμε, όμως, τα κυριότερα οφέλη στην υγεία από την κατανάλωση μουρουνέλαιου…
#1. Αρθρίτιδα
Η καθημερινή πρόσληψη μουρουνέλαιου έχει φανεί ότι μπορεί να συμβάλλει ουσιαστικά στην πρόληψη της αρθρίτιδας. Ωστόσο, πρόσφατα δεδομένα δείχνουν ότι μεγάλο όφελος μπορεί να έχει και σε άτομα με ήδη διαγνωσμένη αρθρίτιδα. Συγκεκριμένα, μια μελέτη που πραγματοποιήθηκε στη Γερμάνια, στην οποία συμμετείχαν 43 ασθενείς με ρευματοειδή αρθρίτιδα έλαβαν 1 g μουρουνέλαιο κάθε μέρα για 3 μήνες. Τα αποτελέσματα της μελέτης έδειξαν ότι οι ασθενείς παρουσίασαν μείωση στην ένταση του πόνου και στη δυσκαμψία των αρθρώσεών τους.

Φαίνεται, λοιπόν, ότι το μουρουνέλαιο μπορεί να βελτιώσει σημαντικά την ποιότητα ζωής σε άτομα που πάσχουν από αρθρίτιδα. Ερευνητές στο Πανεπιστήμιο του Cardiff διαπίστωσαν ότι η πρόσληψη μουρουνέλαιου βοήθησε στη μείωση του πόνου και των βλαβών του χόνδρου που προκαλούνται από την οστεοαρθρίτιδα, καθώς και στη μείωση της ανάγκης για αρθροπλαστική. Στη μελέτη τους, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι μουρουνέλαιο μειώνει τη δραστικότητα ενζύμων που σχετίζονται με τον πόνο και την καταστροφή του χόνδρου που προκαλούνται από την οστεοαρθρίτιδα.

#2. Στεφανιαία νόσος
Η ημερήσια πρόσληψη μουρουνέλαιου μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της αθηροσκλήρωσης. Η Αμερικάνικη Εταιρία Καρδιολογίας αλλά και πολλοί άλλοι οργανισμοί ‘καταλογίζουν’ στα ω-3 λιπαρά πολλά ευεργετικά οφέλη για την υγεία, ενώ η συστηματική τους πρόσληψη σχετίζεται με μείωση της πιθανότητας εμφάνισης στεφανιαίας νόσου, με βελτίωση του λιπιδαιμικού προφίλ (και συγκεκριμένα με μείωση των τριγλυκεριδίων), με μείωση της αρτηριακής πίεσης και μείωση των αρρυθμιών της καρδιάς. Μάλιστα, έρευνα που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Lipids κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η πρόσληψη 1,5 g ω-3 λιπαρών οξέων ανά ημέρα οδήγησε σε “μείωση της εξέλιξης και έντονη βελτίωση της ήδη εγκατεστημένης στεφανιαίας νόσου”. Ωστόσο, καθώς αυτή η πρόσληψη είναι δύσκολο να καλυφθεί καθημερινά μέσω των τροφίμων, ίσως η συμπληρωματική χορήγηση μουρουνέλαιου με την καθοδήγηση και του θεράποντα ιατρού μπορεί να φέρει τα επιθυμητά αποτελέσματα.

#3. Πηγή βιταμίνης D
Το μουρουνέλαιο είναι μία από τις πλουσιότερες πηγές βιταμίνης D, παρέχοντας πάνω από το 100% της ημερήσιας συνιστώμενης πρόσληψης σε μία μόνο κουταλιά της σούπας. Πρόσφατες μελέτες έχουν δείξει ότι η ανεπάρκεια σε βιταμίνη D μπορεί να αγγίζει μέχρι και το 50% των ενηλίκων και παιδιών σε όλο τον κόσμο.

Η ανεπάρκεια βιταμίνης D έχει σχετιστεί βιβλιογραφικά με οστεομαλακία και οστεοπόρωση, αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου, υπέρτασης, σκλήρυνσης κατά πλάκας, αυτισμού, νόσου Alzheimer και ρευματοειδής αρθρίτιδας.

Η βιταμίνη D παίζει σημαντικό ρόλο στη ρύθμιση του ασβεστίου και τη διατήρηση των επιπέδων φωσφόρου στο αίμα, δύο παράγοντες που είναι εξαιρετικά σημαντικοί για τη διατήρηση της υγείας των οστών.

#4. Πρόληψη σακχαρώδους διαβήτη
Αρκετές μελέτες παρατήρησης έχουν δείξει μια αντίστροφη σχέση μεταξύ των συγκεντρώσεων στο αίμα της βιταμίνης D και τον κίνδυνο εμφάνισης σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2. Αντίστοιχα, σε άτομα με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2, ανεπαρκή επίπεδα βιταμίνης D έχουν σχετιστεί με μια δυσμενή επίδραση στην έκκριση της ινσουλίνης και της απόκρισης της γλυκόζης.

Ακόμα, όμως και στο πεδίο του σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1, μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες που λάμβαναν 1 κουταλιά μουρουνέλαιο κάθε μέρα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, κατόπιν συμβουλής και του γυναικολόγου τους, είχαν μικρότερο κίνδυνο να αποκτήσουν παιδί με σακχαρώδη διαβήτη τύπου 1.

#5. Πρόληψη του καρκίνου
Το μουρουνέλαιο συνδυάζει 2 πολύ σημαντικά στοιχεία για την πρόληψη του καρκίνου, τα ω-3 λιπαρά οξέα και κυρίως το EPA και το DHA όπως επίσης και τη βιταμίνη D. Τα ω-3 έχουν φανεί ότι συμβάλλουν τόσο στην πρόληψη εμφάνισης διαφόρων μορφών καρκίνου αλλά και στον περιορισμό της ανάπτυξης ενός ήδη διαγνωσμένου καρκίνου ή στην επιβράδυνση των μεταστάσεων. Από την άλλη πλευρά η βιταμίνη D, και συγκεκριμένα η καλσιτριόλη (η δραστική μορφή της βιταμίνης D) μπορεί να μειώσει την πρόοδο του καρκίνου επιβραδύνοντας την ανάπτυξη νέων αιμοφόρων αγγείων στον καρκινικό ιστό, αυξάνοντας το θάνατο των καρκινικών κυττάρων και τη μείωση του πολλαπλασιασμού τους.

Παρά τα πολλαπλά ευεργετικά οφέλη του μουρουνελαίου, η κλασσική του γεύση είναι απωθητική για πολλούς από εμάς. Στο ζήτημα αυτό την απάντηση έχει δώσει η τεχνολογία συμπληρωμάτων καθώς υπάρχουν στην αγορά σε υγρή μορφή μουρουνέλαια με γεύσεις φρούτων ή ακόμα και σε κάψουλες. Έτσι, είναι πλέον πολύ πιο εύκολη η τακτική πρόσληψή του από ενήλικες αλλά και παιδιά.

Πηγές:
AACE Lipid and Atherosclerosis Guidelines, Endocr Pract. 2012;18 (Suppl 1)
Kumaravel Rajakumar, MD. Vitamin D, Cod-Liver Oil, Sunlight, and Rickets: A Historical Perspective. Pediatrics Vol. 112 No. 2 August 1, 2003.
“Basic Report: 04589, Fish oil, cod liver” USDA, National Nutrient Database for Standard Reference. Accessed 12 December 2013
Gruenwald J, Graubaum HJ, Harde. A. Effect of cod liver oil on symptoms of rheumatoid arthritis. Adv Ther. 2002 Mar-Apr;19(2):101-7. Abstract.
“Science backs Cod Liver Oil as cure for arthritis”. Νews release via EurekAlert, 20-Feb-2002.
von Schacky C, Baumann K, Angerer P. The effect of n-3 fatty acids on coronary atherosclerosis: results from SCIMO, an angiographic study, background and implications. Lipids. 2001;36 Suppl:S99-102.
Vitamin D and Cancer – Evidence Suggests This Vital Nutrient May Cut Risk. Densie Webb, PhD, RD. Today’s Dietitian. Vol. 14 No. 10 P. 58. October 2012. Accessed 11 January 2016.